Wprowadzenie
W 2023 roku weszło w życie kilka istotnych zmian w przepisach emerytalnych, które mogą bezpośrednio wpłynąć na wysokość świadczeń oraz warunki ich przyznawania. W tym artykule przedstawiamy kompleksowy przegląd najważniejszych zmian, które powinien znać każdy przyszły emeryt oraz osoby, które już pobierają świadczenia emerytalne.
Zmiany w waloryzacji świadczeń emerytalnych
Jedną z najważniejszych zmian jest nowy mechanizm waloryzacji emerytur i rent. Od marca 2023 roku świadczenia emerytalne zostały podwyższone o 14,8%, co jest najwyższą waloryzacją od wielu lat. Oznacza to, że minimalna emerytura wzrosła z 1338,44 zł do 1588,44 zł brutto.
Dodatkowo wprowadzono tzw. waloryzację kwotową, która gwarantuje, że emeryci otrzymujący najniższe świadczenia uzyskają podwyżkę o co najmniej 250 zł brutto. Jest to szczególnie korzystne dla osób, których emerytury są niższe od średniej krajowej.
13. i 14. emerytura
W 2023 roku kontynuowane są wypłaty dodatkowych świadczeń rocznych dla emerytów i rencistów. Trzynasta emerytura przysługuje wszystkim emerytom i rencistom bez wyjątku, a jej wysokość jest równa minimalnej emeryturze.
Czternasta emerytura, która pierwotnie miała być świadczeniem jednorazowym, została na stałe włączona do systemu emerytalnego. W 2023 roku jej wysokość będzie zależeć od wysokości podstawowego świadczenia emerytalnego - pełna kwota (równa minimalnej emeryturze) będzie wypłacana osobom, których emerytura nie przekracza 2900 zł brutto. Powyżej tego progu będzie stosowany mechanizm "złotówka za złotówkę", co oznacza, że świadczenie będzie pomniejszane o kwotę przekroczenia.
Zmiany w wieku emerytalnym
Mimo wielu dyskusji, w 2023 roku nie wprowadzono zmian w ustawowym wieku emerytalnym, który nadal wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Warto jednak zaznaczyć, że wprowadzono nowe zachęty do dłuższej aktywności zawodowej.
Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, ale zdecydują się na kontynuowanie pracy bez pobierania emerytury, mogą liczyć na korzystniejszy sposób obliczania przyszłego świadczenia. Za każdy dodatkowy rok pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego, przyszła emerytura będzie wyższa o około 8-10%.
Program "Emerytury bez podatku"
Od 2023 roku obowiązuje także program "Emerytury bez podatku", który podnosi kwotę wolną od podatku dla emerytów do 2500 zł miesięcznie (30 000 zł rocznie). Oznacza to, że osoby, których emerytura brutto nie przekracza około 2900 zł, nie zapłacą podatku dochodowego od osób fizycznych.
Należy pamiętać, że od emerytury nadal pobierana jest składka zdrowotna w wysokości 9%, która nie podlega odliczeniu od podatku.
Nowe zasady obliczania kapitału początkowego
Wprowadzono również zmiany w sposobie obliczania kapitału początkowego dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które pracowały przed 1999 rokiem. Nowe przepisy umożliwiają uwzględnienie okresów opieki nad dziećmi oraz służby wojskowej jako okresów składkowych, co może wpłynąć na podwyższenie emerytury dla wielu osób.
Aby skorzystać z nowych zasad, konieczne jest złożenie wniosku o ponowne przeliczenie kapitału początkowego. ZUS nie dokona tego automatycznie, dlatego warto sprawdzić, czy nowe przepisy mogą być korzystne w indywidualnej sytuacji.
Zmiany dla osób pracujących za granicą
W 2023 roku uproszczono procedury dotyczące uznawania okresów pracy za granicą do polskiej emerytury. Dotyczy to szczególnie osób, które pracowały w krajach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w państwach, z którymi Polska podpisała umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym.
Dzięki nowym procedurom, czas oczekiwania na decyzję emerytalną w przypadku uwzględniania pracy za granicą powinien ulec skróceniu z kilkunastu do kilku miesięcy.
Co te zmiany oznaczają dla przyszłych emerytów?
Zmiany wprowadzone w 2023 roku są generalnie korzystne dla obecnych i przyszłych emerytów, szczególnie dla tych, którzy otrzymują najniższe świadczenia. Warto jednak pamiętać, że system emerytalny jest stale reformowany, a długoterminowe prognozy wskazują na potrzebę dalszych zmian ze względu na starzejące się społeczeństwo i niekorzystne tendencje demograficzne.
Eksperci zalecają, aby niezależnie od państwowego systemu emerytalnego, dbać o dodatkowe zabezpieczenie finansowe na okres emerytury poprzez różne formy oszczędzania i inwestowania, takie jak IKE, IKZE czy PPK.
Podsumowanie
Zmiany w przepisach emerytalnych wprowadzone w 2023 roku odpowiadają na niektóre z wyzwań, przed którymi stoi polski system emerytalny. Wyższa waloryzacja, dodatkowe świadczenia roczne oraz ulgi podatkowe pomagają emerytom w dobie wysokiej inflacji, jednak długoterminowe wyzwania demograficzne pozostają nierozwiązane.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące tego, jak nowe przepisy wpływają na Twoją sytuację emerytalną lub jak najkorzystniej zaplanować przejście na emeryturę, warto skonsultować się z ekspertem. Specjaliści z pensionspld są do Twojej dyspozycji - skontaktuj się z nami.
